ایجاد بازی و هم کلامی با علایق کودک
برای آنکه تاثیر بیشتری در روند گفتاردرمانی کودک خود داشته باشید، یکی از تکنیک های موثر توجه به علایق کودک است. مثلاً اگر کودک شما به تصویر یک حیوان علاقه نشان داد با او در این باره بیشتر صحبت کنید و در قالب یک بازی رغبت کودک را برای ادامه مکالمه افزایش دهید.
در زمان هایی که کودک را حمام می کنید یا غذا می دهید و یا در زمان های پیاده روی می توانید از این تکنیک استفاده کنید و با توجه به چیزهایی که کودک به آنها علاقه دارد و طرح یک بازی، کودک را به سمت صحبت کردن و برقراری ارتباط سوق دهید.
هیچگاه از تلفظ اشتباه کلمات ایراد نگیرید. چون این امر موجب سرخوردگی کودک خواهد شد. با تلفظ صحیح کلمات و به کارگیری آن در جمله به کودک آموزش دهید.
انتظاراتی که از گفتار درمانی باید داشت
کار کودک شما با یک متخصص گفتار درمانی ممکن است چند ماه یا حتی چند سال طول بکشد. این مسئله بستگی به نیازهای کودک شما دارد. احتمالا در این مسیر بهبودی فرزند خود را خواهید دید، با این حال باید توجه کنید که با گفتار درمانی ممکن است کودک به طور کامل درمان نشود و مشکل ریشه ای گفتار و زبان ممکن است همچنان وجود داشته باشد.
درمانگر باید به شما و فرزندتان در استراتژی ها کمک کند تا کودک با موانع به طور موثر مقابله کند. او احتمالاً فعالیت‌هایی را برای تمرین در خانه به منظور تقویت مهارت های فرزندتان به شما خواهد داد. متخصص گفتار درمانی و فرزند شما باید با یکدیگر تطبیق پیدا کنند. برای این منظور گفتاردرمانگر باید در برقراری ارتباط با کودکان با تجربه باشد. گفتار درمانی فقط یک راه برای کمک به کودک با یادگیری مسائل مربوط به زبان و گفتار است.
بازی های گفتار درمانی
۱ - بازی فلش کارت:
فلش کارتهایی از تصاویر گوناگون تهیه کرده و از کودک بخواهید نام آنها را بگوید. در این بازی از تصاویر ساده شروع کنید و در صورت تاخیر کودک برای نام بردن کلمات، به او زمان بدهید.
۲ - بازی لی لی
در بازی لی لی از کودک بخواهید هنگام شروع بازی و پریدن در هر شماره، کلمه خواسته شده را بگوید به این صورت کودک ۹ بار کلمه را تکرار خواهد کرد و هنگام بازی مجدد کلمه ای جدید به او بگویید. سپس در انتها کودک را با یک هدیه تشویق کنید.
۳ - توب بازی یا استپ هوایی
در این بازی با کودک خود توپ بازی کرده و در هر بار از او بخواهید کلمه ای را تکرار کند.
۴ - با کودک خود راه بروید.
در این روش با کودک خود به پیاده روی بروید و از کودک بخواهید کلمه مورد نظر شما را بگوید و در صورت تلفظ درست آن، یک قدم به جلو بروید.
سنین گفتار درمانی
هر چه سریعتر نسبت به گفتار درمانی کودک خود اقدام کنید، نتیجه مطلوب تری خواهید گرفت. در هر سنی که متوجه مشکل گفتاری فرزند خود شدید، نسبت به درمان آن و مراجعه به گفتار درمانگر باید اقدام نمایید. گفتار درمانی را از سن دو سالگی می توانید شروع کنید. اگر برای درمان اختلالات گفتاری کودک خود دیر اقدام نمایید کودک دچار عدم اعتماد به نفس شده و در مدرسه مشکلات دیگری نظیر برقراری ارتباط، صحبت نکردن و اختلال در تلفظ پیدا خواهد کرد. مراجعه به گفتار درمانگر در زمان طلایی و مناسب آن تأثیر چشمگیری در بهبودی فرزندتان خواهد داشت. در ادامه مطلب به گفتاردرمانی در سنین مختلف اشاره می کنیم.
مواردی که گفتار درمانگر می‌تواند به درمان آن کمک کند
مشکل در درک زبان (مشکلات پذیرش زبان )
مشکل صحبت کردن یا بیان زبان (مشکلات رسایی زبان)
مشکل استفاده از زبان در روابط اجتماعی (مشکلات عملی زبان)
گفتار درمانگرها از بازی های گفتار درمانی واستراتژی‌هایی برای چالش‌های خاص هر کودک استفاده می کنند. استراتژی ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
فعالیت های مداخله زبان: این فعالیت ها، مهارت های مختلفی را به وجود می آورد. از جمله مدل‌سازی و بازخورد کودک. درمانگر ممکن است از تصاویر، کتاب یا درمان مبتنی بر بازی استفاده کند. او هم چنین از تمرینات زبان برای تمرین مهارت استفاده می کند.
درمان تلفظ: گفتار درمانگر مدل‌هایی برای صداهایی که کودک در بیان آنها مشکل دارد، ایجاد می کند. شامل نشان دادن نحوه حرکت زبان برای ایجاد صداهای خاص.
درمان تغذیه و بلع: گفتار درمانگر تمریناتی برای تقویت عضلات دهان به کودک خواهد داد که ممکن است شامل ماساژ صورت و تمرینات زبان، لب و فک باشد. او همچنین ممکن است از انواع مختلف مواد غذایی برای تشویق و آگاهی کودک هنگام خوردن و بلع استفاده کند.
درمان اختلالات مفصلی: به منظور برطرف نمودن مشکلات گفتاری کودک، تمریناتی برای تولید صدا توسط گفتار درمانگر داده خواهد شد. گفتاردرمانگر کلماتی را متناسب با سن کودک در نظر گرفته و برای او تکرار می کند تا کودک با بیان آن ها و با حرکت زبان و ایجاد برخی صداها بتواند کلمات را واضح تر بیان کند.
آیا کودک من نیاز به گفتار درمانی دارد
برخی از کودکان ممکن است تلفظ عالی داشته باشند اما برای تقویت زبان عملی خود و استفاده از زبان کلامی و هماهنگی بدن برای اهداف روزمره مانند درخواستها، داشتن مکالمات با دیگران و پیدا کردن دوست نیاز به گفتار درمانی پیدا کنند.
در برخی دیگر از کودکان بر اثر بیماری یا مشکلات جسمی مانند آسیب مغزی یا عفونت و معلولیت‌های ذهنی، اختلال شنوایی و نیز ابتلا به اوتیسم مشکلات گفتاری به وجود آمده و نیاز به گفتار درمانی خواهند داشت.
برخی دیگر از کودکان توانایی صحبت کردن دارند ولی کلمات و واج ها را نمی توانند به درستی بیان کنند. آنها هجاهای صوتی و کلمات را به صورت شکسته گفته و در برقراری ارتباط و بیان منظور خود دچار اشکال می شوند.
بازی های گفتار درمانی به کودکان کمک می کند به روشنی و وضوح صحبت کنند. همچنین هنگام صحبت کردن با دیگران اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند. کودکان مبتلا به مشکلات گفتاری می توانند از گفتار درمانی اجتماعی، احساسی و علمی بهره‌مند شوند.
چنانچه کودک شما نتواند بیان صریحی داشته باشد و دیگران به درستی متوجه گفتار فرزندتان نشوند، یا کودک به سختی صحبت کند و در بیان کلمات نتواند آنها را به درستی ادا کند، و یا دچار لکنت زبان (طولانی شدن کلمات و تکرار آنها....) باشد و یا در برقراری ارتباط با دیگران و پیدا کردن دوست و مشارکت با آنها مشکل داشته باشد، به این معناست که کودک به گفتار درمانی احتیاج دارد.
در حالت کلی باید به نکات زیر توجه کنید:
کودکانی که مشکل گفتار درمانی دارند به احتمال زیاد در بلع غذا نیز دچار اختلال هستند.
یکی از نشانه های مشکلات گفتاری تاخیر در گفتار است که در اینصورت باید برای برطرف کردن آن از گفتار درمانی کمک گرفت.
کودکانی که مشکلات ژنتیکی مانند کم شنوایی یا ناشنوایی دارند نیز به گفتار درمانی نیاز خواهند داشت.
کودکانی که در تلفظ اصوات و واج ها مشکل داشته و نمی توانند به درستی آنها را بیان کنند باید از گفتاردرمانگر کمک بگیرند.
برخی از کودکانی که مبتلا به معلولیت‌های ذهنی و فلج مغزی بوده و یا بیماری اوتیسم دارند، مشکلات گفتاری داشته و باید به گفتار درمانگر مراجعه کنند.
اگر کودک دچار عدم درک کلامی و اختلال در درک مطالب باشد نیز نیاز به گفتار درمانی خواهد داشت.
گفتار درمانی کودکان + تکنیک ها و بازی های گفتار درمانی
گفتار درمانی کودک کمتر از دو سال
کودک در سنین کمتر از دو سال نمی تواند صحبت کند و تنها قادر است آواهایی را بسازد. در این سن تشخیص نیاز کودک به گفتار درمانی کمی دشوار است. همچنین کودک در این سن کودک می تواند صداهایی مانند دا را تکرار نماید. والدین با تشویق کودک باید او را نسبت به حرف زدن ترغیب کنند. در این بازه زمانی، والدین هنگام غذا دادن یا حمام بردن کودک، باید با تکان دادن دست و سر یا اشاره کردن با او ارتباط برقرار کنند. کودک در این سن می تواند اسامی مانند اسم خواهر یا نزدیکان، اسامی اعضای بدن مانند چشم، دست و...، اسامی اشیا مانند مسواک، تخت و...، اسامی حیوانات مانند پیشی، هاپو و... را تکرار کند.
همچنین با آموزش افعال ساده مانند رفت، آمد، برو و کلمات پرسشی مانند چی، کجا و... ونیز کلماتی مانند بالا، پایین و... می توان به رشد گفتاری کودک کمک کرد. در مراحل بعد نیز میتوان به کودک استفاده از ترکیب کلمات و ساختن جملات کوتاه مانند این چیه؟ توپ کجاست؟ و... را یاد داد.
تمرین های گفتار درمانی
به منظور برطرف کردن مشکلات گفتاری و زبانی، یکسری تمرینات را بهتر است در منزل با کودک خود انجام دهید. در این بخش به برخی از این تمرین ها اشاره می کنیم. چنانچه در هنگام انجام این تمرینات کودک با مشکل روبرو است باید با گفتار درمانگر مشورت کنید.
۱- با کودک خود صحبت کنید.
روش مناسب کمک به درمان مشکلات گفتاری کودک تشویق او به صحبت کردن درباره مسائل و اتفاقات روز است. پدر و مادر می توانند درباره کارهایی که کودک در طول روز انجام داده با او صحبت کرده و او را به حرف زدن سوق دهند.
۲- از کودک خود درباره نوع بازی و کاری که می خواهد انجام دهد سوال بپرسید.
مثلاً از او بپرسید که بازی دوست داری انجام دهی؟ یا دوست داری در پارک توپ بازی کنی؟ و سوالاتی از این قبیل.
۳ - به کودک خود مسئولیت بدهید و درباره طریقه انجام آن با او صحبت کنید.
به عنوان مثال از او بخواهید به خواهر یا برادر کوچکترش در لباس پوشیدن کمک کند. یا با او بازی نماید و سپس در مورد این مسائل نظر او را بپرسید. مثلا از او بپرسید آیا کمک به خواهر یا برادرش دشوار بود؟ و...
۴- در انجام کارهای منزل به او مسئولیت بدهید.
به عنوان مثال از کودک بخواهید و سایل اتاقش را مرتب کند یا به گیاهان آب بدهد و در این زمان با او صحبت هم بکنید.
۵- با کودک خود بازی کنید و در حین بازی با او حرف بزنید.
۶- درباره بازی کودک خود با دوستان یا فامیل با او صحبت کنید تا آن را برایتان تعریف کرده و با شما هم کلام شود.
۷- از آینه برای گفتار درمانی استفاده کنید. بازی آینه باعث می شود کودک تلفظ درست کلمات و هماهنگی فک و زبان را یاد بگیرد.
۸- برای پیدا کردن منشاء مشکلات گفتاری کودک، با تهیه یک جدول عوامل موثر در این زمینه را مشخص کرده و زمان آن را بنویسید.
۹- زمان تماشای تلویزیون را برای کودک خود کاهش دهید تا بیشتر به بازی های مرتبط با گفتار درمانی و یا صحبت کردن بپردازد.
۱۰- از کودک خود بخواهید کتاب مورد علاقه اش را برایتان بخواند.
۱۱- برای کودک خود داستان صوتی بگذارید تا بتواند با تلفظ صحیح کلمات آشنا شود.
هزینه گفتار درمانی
در گفتار درمانی برای درمان اختلالات گفتاری از روش های مختلف و یا ترکیبی استفاده می شود. به منظور تعیین اختلال از آزمون ها و تست های متنوعی بهره گرفته شده تا بتوان طول دوره درمان را کوتاه تر کرد. در برخی موارد با کمک این آزمون ها طول دوره درمان از چندین سال به چندین ماه خواهد رسید. یکی از موارد موثر در کاهش طول دوره درمان مراجعه در زمان مناسب درمان است. در این دوره، روند درمان بازدهی بهتری خواهد داشت. در حال حاضر حدود ۲۰۰۰ الی ۲۵۰۰ نفر در ایران مجوز گفتاردرمانی دارند و کشور ایران از لحاظ گفتاردرمانی دارای رتبه بالایی در جهان است. به طور میانگین هزینه یک جلسه گفتار درمانی حدود ۴۴ هزار تومان است و متاسفانه هزینه‌های گفتار درمانی تحت پوشش بیمه های پایه و تکمیلی نیست. در حالت کلی هزینه هر جلسه گفتار درمانی با توجه به خدمات ارائه شده متفاوت است.
آیا کودک من نیاز به گفتار درمانی دارد
برخی از کودکان ممکن است تلفظ عالی داشته باشند اما برای تقویت زبان عملی خود و استفاده از زبان کلامی و هماهنگی بدن برای اهداف روزمره مانند درخواستها، داشتن مکالمات با دیگران و پیدا کردن دوست نیاز به گفتار درمانی پیدا کنند.
در برخی دیگر از کودکان بر اثر بیماری یا مشکلات جسمی مانند آسیب مغزی یا عفونت و معلولیت‌های ذهنی، اختلال شنوایی و نیز ابتلا به اوتیسم مشکلات گفتاری به وجود آمده و نیاز به گفتار درمانی خواهند داشت.
برخی دیگر از کودکان توانایی صحبت کردن دارند ولی کلمات و واج ها را نمی توانند به درستی بیان کنند. آنها هجاهای صوتی و کلمات را به صورت شکسته گفته و در برقراری ارتباط و بیان منظور خود دچار اشکال می شوند.
بازی های گفتار درمانی به کودکان کمک می کند به روشنی و وضوح صحبت کنند. همچنین هنگام صحبت کردن با دیگران اعتماد به نفس بیشتری داشته باشند. کودکان مبتلا به مشکلات گفتاری می توانند از گفتار درمانی اجتماعی، احساسی و علمی بهره‌مند شوند.
چنانچه کودک شما نتواند بیان صریحی داشته باشد و دیگران به درستی متوجه گفتار فرزندتان نشوند، یا کودک به سختی صحبت کند و در بیان کلمات نتواند آنها را به درستی ادا کند، و یا دچار لکنت زبان (طولانی شدن کلمات و تکرار آنها....) باشد و یا در برقراری ارتباط با دیگران و پیدا کردن دوست و مشارکت با آنها مشکل داشته باشد، به این معناست که کودک به گفتار درمانی احتیاج دارد.
در حالت کلی باید به نکات زیر توجه کنید:
کودکانی که مشکل گفتار درمانی دارند به احتمال زیاد در بلع غذا نیز دچار اختلال هستند.
یکی از نشانه های مشکلات گفتاری تاخیر در گفتار است که در اینصورت باید برای برطرف کردن آن از گفتار درمانی کمک گرفت.
کودکانی که مشکلات ژنتیکی مانند کم شنوایی یا ناشنوایی دارند نیز به گفتار درمانی نیاز خواهند داشت.
کودکانی که در تلفظ اصوات و واج ها مشکل داشته و نمی توانند به درستی آنها را بیان کنند باید از گفتاردرمانگر کمک بگیرند.
برخی از کودکانی که مبتلا به معلولیت‌های ذهنی و فلج مغزی بوده و یا بیماری اوتیسم دارند، مشکلات گفتاری داشته و باید به گفتار درمانگر مراجعه کنند.
اگر کودک دچار عدم درک کلامی و اختلال در درک مطالب باشد نیز نیاز به گفتار درمانی خواهد داشت.