کودک سان به تلاش تیم درمانگران و مشاورین خود، مقالات، پرسش ها و نکات فراوانی برای خانواده های عزیز گردآوری کرده است. اما با توجه به تقدم و تاخر مقالات، پیشنهاد می کنیم قبل از هرچیز ابتدا به ساکن "گفتار درمانی کودکان + تکنیک ها و بازی های گفتار درمانی" را مطالعه بفرمائید و سپس دنباله این مقاله را ادامه دهید.
به تمارین و فعالیت هایی که برای تشویق و یادگیری کودک به کار گرفته می شود اصطلاحا گفتار درمانی می گویند. در این مقاله به بررسی گفتار درمانی کودک دوساله می پردازیم. این تمارینی که در ادامه ذکر شده باید توسط والدین در منزل با کودک کار گردد. این فعالیت ها بیشتر در پیشگیری این اختلال نقش دارند.
کودک در سن یک سال و نیم می تواند حدودا 20 کلمه حرف بزند. با رسیدن به سن دو سالگی این واژگان به 50 کلمه می رسد. در این سن ترکیب دو جمله جز توانایی های کودک محسوب می شود. دستورات دو جمله ای را به راحتی می تواند استفاده کند برای مثال لباست را بردار و در اتاق بگذار.
به طور کلی کودک با افزایش سن توانایی های گفتاری کودک افزایش می یابد، در صورت مشاهده عدم توانایی کودک حتما باید والدین آن را جدی بگیرند.
پیشنهاد می شود که حتماً برای درمان درست و به موقع به متخصص درمانگر مراجعه شود. در صورتی که در زمان مناسب برای درمان این اختلال اقدام نشود، ممکن است از سن طلایی برای بهبود گذشته و نتیجه درمانی مطلوب حاصل نگردد.
روش های گفتار درمانی کودک دو ساله در منزل را به این ترتیب می توان ذکر کرد:
بهترین کمکی که پدر و مادر می توانند به کودک خود بکنند این است که در زمان حرف زدن از جملات ساده و قابل فهم استفاده کنند. زمانی که کودک با جملات ساده صحبت شود، او منظور کامل صحبت ها را متوجه شده و تمایل دارد که این کلمات و جملات را تکرار کند.
ساخت آلبوم از تصاویر مورد علاقه کودک، یکی از روش های گفتار درمانی در منزل است. می توان درباره ی این تصاویر با کودک حرف زد و حتی می توان آنها را دسته بندی نمود. مثلاً حیوانات، گیاهان و لباس ها و.... والدین می توانند عمداً یک عکس را در گروه نامناسب قرار دهند و درباره آن با کودک حرف بزنند. حتماً از کودک باید خواسته شود در این بازی سهیم شود.
والدین باید در بازه زمانی مختلف بازی هایی طراحی کنند و از این طریق از او سوال کنند. برای طراحی سوال باید این نکته در نظر گرفته شود که کودک قادر است به این پرسش ها پاسخ دهد. با گذشت زمان می توان سوالات را سختر انتخاب کرد. نمونه ای از این سوالات این است. تو دختر هستی؟ تو دست داری؟
یکی از اشتباهاتی که والدین مرتکب می شوند در زمینه گفتار درمانی کودک، این است که از جملاتی استفاده می کنند همچون، جمله ات را کامل بگو، دقیقاً منظورت چیست؟ درست صحبت کن.
استفاده از چنین جملاتی، کاری بسیار غلط بوده و اثر مخربی بر گفتار کودک دارد. پدر و مادر باید با لحن طبیعی خود آنچه که از کودک انتظار دارند رعایت کند را بگویند.
گسترش و تکمیل گفتار کودک توسط والدین باعث آموزش او می شود تا جملات را کامل ادا کند. پس تکرار کردن جملات کودک و گسترش دادن آن بسیار کمک کننده خواهد بود. مثل وقتی گفت آب، والدین باید بگویند آب؟ آب می خوای؟ آب خنک می خوای؟ برات بیارم؟
والدین باید در صورتی از گفتار کودکانه استفاده کنند که می خواهند پیامی را به کودک انتقال دهند. یعنی کودک هنوز قادر به درک ادبیات سن افراد بزرگسال را نیست.
در صورتی که برای جلب توجه و بدون دلیل از گفتار کودکانه استفاده شود نه تنها کودک قادر نیست کلمات جدید را بیاموزد بلکه باعث شده که این نوع حرف زدن را نیز تکرار کند.
والدین می توانند با استفاده از آهنگ ها و شعرهای ساده کودک را در درمان گفتار درست کمک کنند. با تکرار قافیه شعر، کودک تشویق می شود که در این بازی گفتار درمانی، همراهی کند.
وسایل مختلف را پدر و مادر می توانند در کنار کودک قرار دهند و درباره آنها با او حرف بزنند، به طور مثال این عینک، من عینک به چشم هام می زنم.
نکته ای که در درمان گفتار درمانی بسیار اهمیت دارد زمان طلایی برای درمان حرف زدن کودک است. چنان چه والدین متوجه شدند کودک آنها مانند سایر هم سن و سالانش صحبت نمی کند. نباید فرصت را از دست بدهند. مشاوره و مراجعه به متخصص درمانگر برای درمان کودک ضروری است تا روند درمانی کاملا فراهم شود.
متخصصان درمانگر، با استفاده از روش ها و فعالیت هایی که انجام می دهند، باعث می شوند صحبت کردن کودک درست شود.
پیشنهاد می کنیم برای درک بهتری از اختلالات گفتاری مقالات مرتبط که در قسمت پائین آورده شده است را نیز مطالعه بفرمائید.
گفتار درمانی کودک 2 ساله
مقالات مرتبط با اختلالات گفتار و گفتار درمانی که توسط تیم کودک سان نوشته شده است همگی دارای تقدم و تاخیری در ارائه مطالب هستند به همین دلیل پیشنهاد می کنیم برای درک بهتر از اختلالات گفتار مقاله گفتار درمانی کودکان + تکنیک ها و بازی های گفتار درمانی را ابتدا به ساکن مطالعه فرمائید.
در بعضی کودکان سه سال دیده شده که در موقع صحبت کردن واضح و درست حرف نمی زنند. برای اینکه دیگران متوجه منظور صحبت های کودک شوند، والدین باید آن را معنی نمایند. پیشنهاد می شود در صورت مشاهده این علائم، در بحث درمان کوتاهی نشود. در این مطلب به گفتار درمانی کودک سه سال می پردازیم
وقتی که یک کودک به سن یک سالگی رسید، آغاز حرف زدن او به شکل تک کلمه ای خواهد بود. با بزرگتر شدن و رسیدن سنش به یک سال و نیم، کلمات بیشتری در گفتار به کار می برد. دو سالگی سنی است که یک کودک می تواند جملات دو کلمه ای را بیان کند. با رشد کودک کلمات و جملاتی که به کار می برد، افزایش می یابد.
رشد زبانی کودک در هر سنی با علائمی قابل درک است. والدین حتما باید با توجه به این علائم متوجه شوند که کودک دچار مشکل گفتاری شده است. به طور مثال کودکی که به سن دو سالگی رسیده است ولی حتی نمی تواند تک کلمه نیز بگوید، حتما باید توسط متخصص درمانگر ویزیت گردد.
یک کودک با سن سه سال، از زبان برای رسیدن به هدف های مختلف استفاده می کند. در سه سالگی، کودک بیشتر برای توضیح و اظهار نظر از کلمات بهره می گیرد. (مثلا من یک ماشین آبی دارم).
کودک در این سن قادر است که رابطه بین اشیا را توضیح دهد. حتی می تواند از حروف اضافه همچون کنار، زیر و بالا، برای توضیح مکان ها و اطراف استفاده کند.
در بیان احساسات و حالات منفی نیز توانا می شود. گفته شده که کودکانی که در سن سه سالگی قرار دارد، می توانند در روز ۴۰۰ سوال مختلف بپرسد.
تعریف یک داستان یا حادثه با استفاده از چندین جمله کنار هم، از دیگر توانایی هایی است که کودک در این سن به آن دست پیدا می کند.
در موارد بسیاری دیده شده کودک در سن سه سالگی، با استفاده از زبان در حد نیاز به توضیح بازی های تخیلی که انجام داده می پردازد. وقتی کودک سه ساله می شود، کلماتی که می تواند استفاده کند به ۲۵۰ تا ۱۰۰۰ کلمه می رسند.
او به کلمات در این سن علاقه فراوان دارد. از ۳ تا ۵ جمله در سه سالگی کودک می تواند در گفتار خود به کار ببرد. یک کودک سه سال قادر به پاسخ گویی سوالات ساده بوده و می تواند اسم و فامیل خود را راحتی بیان کند.
در این سن اشکال در تلفظ کلمات دیده می شود. زمانی جای نگرانی است که نیمی از کلماتی که کودک می گوید دیگران متوجه نمی شوند. در این صورت بحث درمان بسیار جدی باید پیگیری شود.
پدر و مادر کودک تاثیر زیادی در رشد زبان و گفتار کودک دارند. نقش اطرافیان کودک بر نحوه صحبت کردن او بر کسی پوشیده نیست.
نوع کلمات و گفتاری که دیگران انتخاب می کنند ممکن است باعث الگو گفتاری کودک شوند. برای کمک به ارتقا گفتار کودک والدین می توانند در زمان انجام امور با او حرف بزنند و برای او کتاب های متناسب با سن بخوانند.
همانطور که گفته شد کودک سه ساله عاشق حرف زدن است، والدین با توجه به این نکته می توانند با حوصله و صبر به حرف های کودک گوش دهند. گوش کردن با تمرکز باعث رشد باورها و نگرش های کودک می شود.
راه دیگر این است که حتما درباره موضوعات مختلف از کودک نظر خواهی شود و به پاسخ او توجه کرد. زمانی که والدین به حرف های کودک توجه کنند کودک اعتماد به نفس بیشتری پیدا می کند.
پرسیدن سوال از کودک باعث تقویت مهارت فکر کردن می شود. ابتدا می توان از سوالات کوتاه که پاسخ بله و خیر دارند شروع کرد، سپس سوالاتی پرسید که نیاز به توضیح بیشتری دارند. مثال یک داستان درباره حیوانات برای او بخوانید و از او سوالاتی همچون موارد زیر بپرسید:
کودک سان مقالات فراوانی در این زمینه تهیه کرده است که مقاله گفتار درمانی کودک 4 ساله نیز از سری این مقالات است. پیشنهاد می کنیم در ابتدا مقاله "گفتار درمانی کودکان + تکنیک ها و بازی های گفتار درمانی" را مطالعه بفرمائید سپس به این مقاله بازگردید.
آموزش گفتار کودک به وسیله متخصصان گفتار و زبان که به آسیب شناسان زبان معروف هستند، تصحیح می شود. این درمانگران متخصص با استفاده از شیوه های نوین سبب درمان اختلالات گفتاری کودک به شکل مستقیم یا غیر مستقیم می شوند. در این مطلب به گفتار درمانی کودکان ۴ سال پرداخته شده است.
کودک که به سن ۴ سالگی رسید باید مهارت های گفتاری در زمینه شنیدن و درک کردن ، صحبت کردن به دست آورد که به آنها اشاره می کنیم.
کودک که به سن ۴ سال رسید می تواند لغات که مربوط به ترتیب هستند را درک کند، همچون اولین، بدی، قبلی، آخرین و ....
در این سن کلمات مربوط به زمان به راحتی برای او قابل فهم است مانند دیروز، امروز، فردا. کودک قادر است به درخواست های دو جمله ای پاسخ دهد مانند، لباست را بردار، به حمام برو.
عمل کردن به دستورات و تمارینی که توسط والدین و مربی گفته می شود برای کودک قابل انجام است. همچون روی کاغذ یک مربع بکش.
به طور کلی ۴ سالگی برای کودک در زمینه درک کردن و شنیدن به جایی رسیده است که بیشتر مواردی را که می شنود، می تواند به راحتی بفهمد و درک کند.
یک کودک ۴ ساله قادر است تمام صداها را در هنگام حرف زدن بیان کند، گاهی ممکن است در ادا برخی صداها دچار مشکل شود همچون آواهای ل، س، ر، ز، چ، ش.
اگر از کودک در این سن خاسته شود یک داستان کوتاه و یا ادامه یک مکالمه را بیان کند، به آسانی قادر است حرف بزند. در این سن استفاده از جملاتی با بیش از یک کلمه عملکردی همچون گرفتن، بریدن و... کاملا طبیعی است.
چنانچه والدین متوجه شوند که کودک ۴ ساله آنها نسبت به سایر هم سن و سالانش از نظر گفتار ضعف دارد، می توانند از روش هایی که در ادامه آورده شده استفاده کنند.
کودکسان به همت تیم مشاورین و درمانگران مختلف، مقالات فراوانی در زمینه اختلالات گفتاری و گفتار درمانی برای خانواده های عزیز، تهیه کرده است. با توجه به پیوستگی مطالب، پیشنهاد می کنیم در ابتدا مقاله "گفتار درمانی کودکان + تکنیک ها و بازی های گفتار درمانی" را مطالعه بفرمائید سپس به این مقاله بازگردید.
وقتی کودک به سن ۵ سالگی رسید قادر است به شکل روان و سلیس حرف بزند. در این سن او حتی می تواند قواعد زبان را به درستی رعایت کند. بیان احساس از طریق تغییر صدا یکی دیگر از مهارت هایی است که در این سن به دست می آید. هر چند تلفظ غلط برخی آواها همچون س یا ف طبیعی است. ما در این مطلب به مهارت های زبانی و راه های گفتاری درمانی کودک ۵ ساله اشاره می کنیم.
یک کودک ۵ ساله به حرف زدن علاقه زیادی دارد و گاه این حرف زدن طولانی باعث کلافه شدن اطرافیان نیز خواهد شد. زمانی که کودک به سن ۵ سالگی می رسد از نظر ارتباط مطالب و جمله ها و کوتاه کردن کلام تغییر زیادی می کند. این کودکان بیشتر از پاسخ های کوتاه برای حرف زدن استفاده می کنند.
هنگام سوال کردن دقت می کنند سوالات مرتبط بپرسند و آگاهی خود را افزایش دهند. در این سن مهارت زبانی او زمانی مشخص می شود که از ساختار های اصلی دستوری در گفتار اشاره کند. آنها قادرند از حروف ربط ، زمان افعال (گذشته، حال، آینده) در حرف های خود استفاده کنند.
در سن ۵ سالگی کودک می تواند گفته های دیگران را بهتر درک کند. دستورات ۳ مرحله ای توسط کودک در این سن به خوبی اجرا می شود مانند (لباست را در کمد بگذار، دستت را بشور و غذایت را کامل بخور).
به راحتی کودک معنای کلمات و روابط فضایی مانند جلو و عقب و... را متوجه می شود. از دیگر توانایی های کودک در سن ۵ سالگی می توان شناخت واحدهای پولی را نام برد.
حروف ربط در گفتار کودک ۵ ساله برای ارتباط عبارت های مختلف و توصیف اشیا دیده می شود. حتی کودکان در این سن قادرند کاربرد و نوع اجزایی که در اشیا مختلف به کار رفته است را نیز توضیح دهند.
زمانی که والدین متوجه شدند کودک ۵ ساله آنها در این مهارت ها دچار ضعف است برای درمان باید اقدام کنند. در ادامه فعالیت ها و تمارینی برای گفتار درمانی آمده است که نیاز است به آن ها توجه شود.
برای رشد و بهبود مهارت های زبانی کودک، باید والدین او را تشویق و حمایت کنند تا درباره احساسات، آرزوها و حتی ترس های خود صحبت کنند.
در هنگام صحبت کردن باید با پرسیدن سوالات صریح او را تشویق کرد تا حرف بزند.
اینکه پدر و مادر از کودک بپرسند در مهد کودک روز خوبی داشتی؟ کودک با تک کلمه بله یا خیر جواب خواهد داد ولی استفاده از پرسش، امروز در مهدکودک چه کردی؟ کودک بیشتر صحبت خواهد کرد. پرسش درباره نحوه انجام یک کار باعث خواهد شد کودک بیشتر حرف بزند.
والدین می توانند کودک را تشویق کنند آیه، شعر و داستان ها را حفظ کنند تا علاوه بر زیاد شدن دایره لغت او، حافظه اش نیز قوی تر گردد. حرف زدن با زبان و گفتار کودکانه نیز کمک کننده خواهد بود.
زمانی که کودک در سنین بالاتر نیز با این مشکل مواجه است. والدین باید هنگام حرف زدن کلمات را به آرامی و تلفظ درست و واضح بیان کنند. پدر و مادر با الگوی کلامی مناسبی که به کودک می دهند باعث بهتر شدن حرف زدن او می شوند.
کودک باید در محیطی زندگی کند که در آن بتواند به راحتی ورزش کرده و یا استراحت کند. رژیم غذایی مناسب نیز در روند درمان تاثیر خوبی دارد. کاهش استرس های محیطی نیز باعث بهبود روند درمانی خواهد شد.
زمانیکه کودک بیش از دو ماه دچار مشکلات گفتاری بود و با این نکات بهتر نشد حتماً باید به کلینیک های خدمات گفتاری درمانی مراجعه کرد. زیرا این اختلالات اگر در آینده با کودک همراه شوند باعث مشکلات روحی و ذهنی نیز می شوند.
گفتار درمانی کودک ۵ سالهبیش فعالی یکی از اختلالات روان پزشکی بوده که در بین کودکان و نوجوانان شیوع زیادی دارد و می توان با استفاده از روش های تربیتی مناسب توسط والدین به کنترل علائم آن کمک کرد.
اگر با موسسه فرزندان برتر آشنایی داشته باشید یا محتویات قبلی مرتبط با درمان، وب سایت را مطالعه کرده باشید، تاکید ما بیشتر بر درمان های اختلالات، بدون دارو یعنی از طریق بازی درمان، قصه درمانی و ... هست که هم درمان هایی ماندگار تر، بدون بازگشت تر هستند و هم وابستگی و خطرات کمتری (مثل داروها) با کودک پیدا می کنند.
در صورتیکه به درمان اختلال بیش فعالی کودک توجه لازم نشود، کودک با مشکلاتی همچون افت تحصیلی، کاهش عزت نفس و اعتماد به نفس، احساس بی لیاقتی، سر خوردگی، ناامیدی و افسردگی مواجه می شود.
عدم درمان بیش فعالی بزرگسالان با عوارضی مانند کسب حقوق پایین تر از میانگین جامعه، بروز تخلفات بیشتر و تصادفات مکرر رانندگی همراه است.
همچنین این اختلال در بزرگسالی نیز باعث تاثیر منفی بر روابط زناشویی شخص می شود، از جمله این مشکلات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
علائمی مانند بیقراری، کم دقتی و نداشتن تمرکز در کودکان بیش فعال بارز بوده و چنانچه این اختلال در زمان مناسب درمان نشود زمینه هدایت کودک را به سمت بروز رفتارهای خطرناک فراهم می کند.
برای آشنایی بیشتر با علائم این اختلال پیشنهاد می شود مقاله موجود در سایت (علائم بیش فعالی) مطالعه شود. در درمان اختلال بیش فعالی کودکان تنها استفاده از دارو و روش های درمانی تاثیر گذار نبوده و نیاز است که پدر و مادرها روش های تربیتی و برخورد درست با این کودکان را نیز بیاموزند.
در مسیر رشد فرزندان، آموزش بسیاری از مهارت ها الزامی بوده و جهت تربیت کودک بیش فعال بیشتر از سایر کودکان به این مهارت ها نیاز است. والدین باید با تمام اشخاصی که در درمان کودک بیش فعال نقش دارند مانند معلمین، پزشکان، روان شناسان ارتباط درست برقرار کنند و برای موفقیت روند درمانی کودک حتما این مهارت ها را به کار گیرند.
در ادامه به چند روش مناسب برای برخورد با کودکان بیش فعال اشاره می کنیم:
گاهی به دلیل انتظارات، باورها و قضاوت های نادرست والدین نسبت به فرزندان، مشکلاتی در ارتباط آنها به وجود می آید. برای پیشگیری از چنین مشکلاتی نیاز است والدین شناخت درستی از فرزندان به دست آورند.
پدر و مادر ها باید به این نکته توجه کنند که کودک بیش فعال از روی قصد و عمدی رفتار خاصی را بروز نمی کند و هر گونه رفتاری ناشی از این اختلال است. این کودکان دارای قدرت یادگیری و موفقیت هستند و نیاز است که والدین آگاهی خود را نسبت به این اختلال افزایش دهند تا بتوانند به درمان بهتر کودک بیش فعال خود کمک کنند.
برقراری ارتباط درست بین والدین و کودک باعث شده که اختلالات و مشکلات بین آن ها به راحتی حل شده و از وقوع چنین معضلاتی نیز پیشگیری شود. برای این موارد پیشنهاد می شود که:
توجه مثبت والدین به کودک باعث می شود که بتوانند برای او راحت تر، قوانین و مقررات تعیین کنند. تحسین یک رفتار کودک توسط والدین و اطرافیان یکی از راه های موثر جهت آموزش رفتار به کودک محسوب می شود. چنانچه در زمان تحسین والدین به راهنمایی های زیر توجه کنند تاثیر این روش تربیتی بسیار بیشتر می شود:
کودک بیش فعال قادر نیست که حواس خود را به آسانی کنترل نماید. برای انجام یک رفتار یا کار خاص نیاز است که کودک حواس خود را متمرکز کند. جهت انجام این مرحله می توان از روش های زیر استفاده کرد:
والدین از کودک خود انتظار دارند که بتواند از خود به راحتی مراقبت کند و همچنین بتواند کنترل رفتارش را به دست بگیرد. مدیریت درست والدین سبب می شود که کنترل کودک آسان تر انجام شود. بین کودک و والدین باید رابطه ای به شکل ثابت و قابل پیش بینی شکل بگیرد که جهت یادگیری این مرحله، توجه به موارد زیر پیشنهاد می شود:
استفاده از روش های پاداش و تشویق برای یک رفتار خوب کودک، سبب تقویت آن شده و همچنین احساس خوبی به کاری که انجام داده سبب می شود کودک، آن را تکرار کند. برای رسیدن به این مرحله نیاز است که به موارد زیر توجه شود:
بین ابتلا به بیش فعالی و رژیم غذایی رابطه ای وجود دارد. استفاده از تغذیه نامناسب و مصرف آلرژن ها موجب افزایش علائم این اختلال می شوند. در این مورد باید به نکات زیر توجه کرد:
انتخاب شیوه های درست تربیتی در برخورد با کودکان بیش فعالی بسیار سخت است. تشکیل گروهای حمایتی باعث شده که مادران دارای کودکان بیش فعال با دیگر مادران ارتباط برقرار کنند و به اشتراک تجارب خود بپردازند.
اکثر نوزادان به علت گرسنگی در اواسط شب از خواب بیدار می شوند ولی با رشد کودک و رسیدن به سن مدرسه، دلیل بیداری کودکان بیماری، مصرف دارو و کابوس دیدن است.
طبق نظر کارشناسان ایجاد عادات منظم و زمان مشخص برای خواب باعث بهبود شرایط خواب می شود. زمانی که کودک در سن مدرسه قرار دارد باید ۹ تا ۱۲ ساعت نیاز دارد که بخوابد.
از جمله علائم بیش فعالی انرژی فراوان، کم خوابی و پرخاشگری را می توان نام برد. این اختلال در آرامش و خواب شخص تاثیر فراوان دارد و موجب خواب آشفته و نامنظم در کودک مبتلا شده و سلامتی شخص را با مشکلاتی مواجه می کند.
عدم تمرکز کافی، سطح بالای انرژی و ناتوانی در کنترل رفتار که از مشخصات اصلی اختلال بیش فعالی محسوب می شوند با اختلال در خواب رابطه مستقیمی دارند. خواب آشفته و نامنظم با بیماری های مختلف بدن مرتبط هستند. به عنوان مثال الگوی خواب آشفته در دیابت، بیماری های قلبی و چاقی وجود دارد. طبق نظر کارشناسان هلندی، خواب ناکافی نشان می دهد که عدم هماهنگی در تنظیم بسیاری از فرآیندهای روان شناختی اتفاق افتاده است.
بیش فعالی اختلالی است که ناشی از عدم تعادل روحی بوده و تشخیص آن در سنین کم و معمولاً برای نخستین بار وقتی که کودک وارد محیط آموزشی مانند مهدکودک یا مدرسه می شود، صورت می گیرد. در برخی موارد نیز تا دوران بزرگسالی تشخیص آن به تعویق می افتد.
مدیکال نیوز تودی گزارش کرد که حدوداً ۸۰ درصد افراد مبتلا به بیش فعالی برای خواب عمیق با مشکل مواجه هستند. این گروه از افراد قادر نیستند به خوبی در پایان روز بخوابند که موجب آسیب فراوان به سلامتی شخص می شود.
برای رفع مشکلات در زمینه خواب پیشنهاد می شود که یک برنامه منظم برای زمان خواب و بیداری برای تمام ایام هفته بخصوص تعطیلات آخر هفته تنظیم شود. چنانچه مشکلات خواب ناشی از مصرف داروهای محرک است برای رفع آن پیشنهاد می شود که:
توجه به این نکته ضروری است که حتما برای مصرف این داروها باید با پزشک متخصص مشورت کرد.
گروهی از مشکلات کودکان بیش فعال از سنین کودکی شروع و تا دوران بزرگسالی نیز همراه شخص هستند مانند:
کنترل این علائم معمولاً توسط داروها صورت می گیرد ولی تغذیه مناسب و استفاده از برخی مواد خوراکی در رژیم غذایی شخص نیز تاثیر فراوانی دارد.
یکی از راههایی که کمک به کنترل علائم بیش فعالی می کند توجه به برنامه غذایی و تغذیه کودک بیش فعال است. در ادامه به معرفی خوراکی های مفید و مضر برای کودکان بیش فعال اشاره می کنیم.
مصرف غذاهای حاوی اسیدهای چرب امگا 3 باعث سلامت ذهن و بدن شخص شده، همچنین حافظه را نیز تقویت می کنند. از منابع امگا 3 می توان به گردو، سبزیجات و آووکادو اشاره کرد که مصرف آنها برای سلامتی شخص ضروری هستند. همچنین باید مصرف فست فود ها و غذاهای حاوی چربی های مضر کم شود تا شخص بدن سالم تری داشته باشد.
طبق نتایج تحقیقات صورت گرفته در سال ۲۰۰۴ مشخص شد که کمبود آهن باعث افزایش علائم اختلال بیش فعالی در شخص می شود. افزودن مواد غذایی سرشار از آهن همچون اسفناج، عدس، کنجد و... برای سلامتی شخص ضرورت دارد.
مصرف پروتئین ها سبب افزایش تمرکز، تنظیم سطح قند خون و بهبود عملکرد مغز شخص می شوند. از منابع حاوی پروتئین می توان عدس، لوبیا و سبزیجات را نام برد.
استفاده از غذاهای حاوی پروبیوتیک باعث سلامت مغز و روده می شود. چنانچه شخصی در قسمت روده خود دچار مشکل است می تواند غذاهای پروبیوتیک در رژیم غذایی مصرف کند.
برای کاهش علائم اختلال بیش فعالی مصرف غذاهای حاوی ویتامینB توصیه می شود. مصرف غذاهای حاوی این ویتامین مانند نخود فرنگی، حبوبات و اسفناج سبب تنظیم متابولیسم کربوهیدارت ها و بهبود عملکرد سیستم عصبی می شود.
مصرف شکر منجر به ابتلا به چاقی و دیابت در شخص می شود و افراد باید نسبت به استفاده از آن دقت کنند. افراد بیش فعال برای رهایی از علائم این اختلال و همچنین افزایش تمرکز، کاهش قند خون و خطر ابتلا به بیماری های مختلف باید نسبت به خوردن آن دقت کنند.
در صورتی که بدن شخص نسبت به مصرف گلوتن دچار حساسیت است باید در مصرف نان، شیرینی و دسر دقت کند. افراد مبتلا به بیش فعالی می توانند یک رژیم غذایی با محدودیت گلوتن را تست کنند و نحوه واکنش بدن به مصرف آن را ارزیابی کنند.
اشخاصی که نسبت به مصرف لبنیات آلرژی دارند ممکن است با خوردن آن، علائم اختلال بیش فعالی در آنها افزایش یابد. برای مشخص شدن حساسیت می توان یک رژیم غذایی با محدودیت لبنیات را اجرا کرد و نحوه واکنش بدن را سنجید.
بستنی جز گروه محصولات لبنی محسوب شده و تعدادی از کودکان قادر به تحمل کازئین (پروتئین مخصوص شیر) نیستند و مصرف آن باعث افزایش علائم اختلال بیش فعالی در آن ها می شود. چنانچه در یک خانواده کودک بیش فعال وجود دارد باید والدین نسبت به مصرف بستنی حساسیت به خرج داده و فقط اجازه دهند در هفته یکبار بخورد.
مصرف ماست همچون بستنی به دلیل وجود کازئین علائم بیش فعالی را تشدید می کند و بهتر است شیر سویا جایگزین آن شود. این شیر کلسیم و اسیدهای چرب ضروری بدن کودک را نیز تامین می کند.
پنیر از جمله خوراکی های محبوب کودکان بوده که باعث تغییراتی مانند کاهش توجه، تمرکز و اختلالات رفتاری و خلق و خو کودکان بیش فعال می شود و نیاز است که در مصرف آن محدودیت ایجاد شود.
غذاهایی که در آنها رنگهای خوراکی به کار رفته برای تمام افراد بویژه مبتلایان به بیش فعالی مضر بوده و باعث آسیب به سلامتی شخص می شود.
مصرف شیرینی های مصنوعی سبب کاهش سلامتی شخص شده و فرد را بیمار می کنند. طبق مطالعات صورت گرفته شیرین کننده های مصنوعی با تاثیر بر فیزیولوژی بدن شخص به مغز آسیب می رسانند و حتما باید از مصرف این شیرینی های مصنوعی اجتناب کرد.
شکلات دارای خواص ضد استرس بوده ولی به دلیل داشتن مقادیر زیاد کافئین برای کودکان بیش فعال خوراکی مناسبی نیست و تاثیرات محرکی آن، سبب تشدید علائم بیش فعالی نیز می شود. کودکان به شکلات علاقه فراوانی دارند برای این منظور می توان شکلات سفید به آنها داد هر چند رعایت حد اعتدال در مصرف شکلات سفید نیز ضروری است تا علاوه بر آسیب به دندان ها علائم بیش فعالی نیز تشدید نشوند.
فست فود هایی مانند سیب زمینی سرخ کرده و تنقلاتی مانند چیپس و پفک معمولاً حاوی مواد نگه دارنده و رنگهای خوراکی مصنوعی فراوان هستند که علائم بیش فعالی را افزایش داده و موجب کمبود ویتامین نیز می شوند. والدین باید اجازه ندهند که این قبیل مواد غذایی که کالری زیادی داشته ولی فاقد ارزش غذایی هستند در اختیار کودکان بویژه مبتلایان به بیش فعالی قرار گیرد.
اختلال بیش فعالی از نظر شدت و ضعف انواع مختلفی دارد که باعث شده روش درمانی برای هر کودک نسبت به دیگری متفاوت شود. بنابراین تعیین مدت زمان قطعی برای درمان این اختلال در کودکان کار درستی نبوده و تایید نمی شود.
از نظر کارشناسان سن طلایی درمان افراد مبتلا به بیش فعالی تا قبل از 5 سالگی بوده که ترکیبی از روش های دارو درمانی، رفتار درمانی و کار درمانی است همچنین استفاده از رژیم غذایی مناسب نیز باعث کاهش علائم این اختلال می شود.
اگر درمان اختلال بیش فعالی در سن مناسب صورت نگیرد، علائم این اختلال تا دوران بزرگسالی همراه شخص خواهند بود.
در مواردی دیده شده که علائم این اختلال قبل از دوران بلوغ یا اوایل دوره بزرگسالی رفع شده اند که ابتدا علائم بیش فعالی پس از آن فعالیت های تکانشی و کمبود توجه از بین می روند.
درمان خود به خودی این اختلال قبل از سن 12 سالگی بعید به نظر می رسد و حتما نیاز است که کودک بیش فعال تحت نظر پزشک متخصص درمان را آغاز کند.
طبق نظر کارشناس ارشد خانواده، آقای اویار حسینی برای درمان افراد بیش فعال استفاده از روش های ترکیبی دارو درمانی، رفتار درمانی و کار درمانی تاثیر بسزایی دارد. همچنین استفاده از رژیم غذایی مناسب باعث کاهش علائم این اختلال می شود.
طبق بررسی های صورت گرفته مشخص شده که کودکانی که رژیم غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا 3، آهن و املاح معدنی استفاده کردند، علائم این اختلال در حدود ۴ درصد کم گردید. همچنین ایشان تصریح کردند که استفاده از روشهای نوروفیدبک و ماساژ درمانی باعث افزایش تمرکز و بهبود علائم اختلال بیش فعالی در کودکان می شود.
درباره علت ایجاد این اختلال ایشان گفتند که در بیشتر موارد ابتلا به این اختلال دلیل خاصی نداشته ولی ژنتیک و عوامل محیطی تاثیر فراوانی بر ابتلا به این اختلال دارند.
این کارشناس ارشد خانواده اظهار کردند که رفتار درمانی توسط روانشناسان کودک و نوجوان باعث رفع عادت های رفتاری کودکان مبتلا به بیش فعالی شده و همچنین متخصص درمانگر با کمک بازی های تمرکزی سبب افزایش تمرکز این کودکان می شود. افزایش تمرکز، خونرسانی به بخش هایی از مغز که دچار اختلال بود را افزایش می دهد.
همچنین ایشان درباره دارو درمانی گفتند که استفاده از روش های دارو درمانی تمرکز کودکان بیش فعال را به شکل موقت افزایش داده و کمک می کند که عزت نفس و اعتماد به نفس آنان آسیبی نبیند.
کاردرمانی در واقع علمی است که برای افراد دارای اختلالات جسمی با استفاده از فعالیت های هدف دار به کار گرفته شده که موجب کاهش این مشکلات و بهبود سلامتی می شود.
این روش درمانی برای اختلال بیش فعالی نیز کاربرد دارد. کودک بیش فعال قادر نیست به خوبی به حزئیات توجه کند و یا در زمان انجام فعالیت ها تمرکز کافی ندارد. از دیگر مشکلات آنها می توان به فراموشکاری، گم کردن وسایل شخصی و ناتوانی در پایان رساندن کارها اشاره کرد. در روش کاردرمانی برای درمان بیش فعالی از بازی های هدف دار و سیستم ها مبتنی بر پاداش و محرومیت استفاده می شود.
متخصصان کار درمانگر عموماً به نیازهای کودک بیش فعال توجه ویژه دارند و باعث تقویت مهارت هایی مانند سازماندهی، هماهنگی فیزیکی و افزایش عملکرد در انجام تکالیف مدرسه می شوند.
در مرحله نخست متخصصان کار درمانگر به بررسی کودک بیش فعال می پردازند که چه میزان این اختلال بر فعالیت های او در مدرسه، زندگی اجتماعی موثر بوده تا به توانایی ها، ضعف های کودک آگاه شوند و متناسب با آن راه های درمانی را پیشنهاد دهند.
این متخصصان عموماً برای بهبود هماهنگی با کودک بازی هایی مانند گرفتن یا زدن توپ را پیشنهاد می دهند. همچنین برای کاهش عصبانیت و نداشتن تمرکز فعالیت هایی را انجام می دهند. برای بهبود مهارت های اجتماعی و فعالیت های روزانه کودک نیز تمارینی مانند مهارت دست نویسی با کودک بیش فعال انجام می دهند.
از جمله بازی هایی برای کودکان بیش فعال در کاردرمانی می توان بازی نقطه چین، بازی مازو پیدا کردن تفاوت هایی در شکل به ظاهر مشابه نام برد. همچنین برای رفع لجبازی کودک روش هایی مانند عدم توجه به بد رفتاری های جزیی، محروم سازی یا منزوی کردن و روش تشویق و پاداش را پیشنهاد می دهند.
در برخی مواقع متخصصان کار درمانگر به بررسی کودک از نظر ابتلا به اختلال پردازش حسی می پردازند. کاردرمانی بخش مهمی از درمان کودک بیش فعال بوده و در کنار دیگر روش ها مانند دارو درمانی ضروری است و به تنهایی موجب درمان نمی شود و نیاز است که حتما درمان و مراجعه به پزشک متخصص پیگیری شود.
این روش یکی از موثرترین روش های درمانی برای تربیت کودکان بیش فعال بوده که سبب کنترل علائم این اختلال می شود. چنان چه والدین متوجه شدند که کودک آنها دارای چندین مورد از علائم اختلال بیش فعالی است نیاز است که حتما نزد متخصص روان شناسی کودک یا مشاوره کودک رفته و نسبت بهترین روش درمانی آگاه گردند. برای درک بهتر تاثیر کاردرمانی در درمان اختلال بیش فعالی پیشنهاد می شود که مقاله "تاثیر کاردرمانی در درمان بیش فعالی" که در سایت موجود است را مطالعه کنید.
کودکان بیش فعال مانند سایر کودکان نیازمند انجام فعالیت های ورزشی هستند ولی دغدغه بسیاری از والدین این است که آیا فعالیت در تمامی رشته های ورزشی برای آنها سودمند است؟
در ادامه به اختصار به این سوال جواب داده می شود و پیشنهاد می شود جهت درک بهتر مقاله "تاثیر ورزش بر بیش فعالی" موجود در سایت مطالعه شود.
انجام حرکات ورزشی توسط کودکان بیش فعال باعث افزایش آمادگی جسمی و فیزیکی، بهبود مهارت های اجتماعی و افزایش اعتماد به نفس آنان می شود ولی توجه به این نکته ضروری است که باید ورزش های مناسب با این اختلال برای کودکان انتخاب شود.
در انتخاب رشته ورزشی باید به شدت و سختی علائم بیش فعالی دقت شود. عواملی مانند سرعت کلی ورزش، تیمی یا انفرادی بودن آن و پویا بودن فرآیند ورزش در انتخاب بهترین رشته ورزشی برای کودکان بیش فعال موثر هستند.
فعالیت های ورزشی تک نفره برای این کودکان بهتر هستند به دلیل اینکه کودک به شکل تک نفره به فعالیت پرداخته و همچنین وظیفه سربلندی و موفقیت تیم فقط به عهده اوست و باعث افزایش اعتماد به نفس او خواهد شد.
از جمله این ورزش ها می توان کشتی، هنرهای رزمی، شنا و دوچرخه سواری نام برد. البته ورزشهای تیمی مانند هاکی، فوتبال و بسکتبال نیز به دلیل تحرک زیاد، باعث تخلیه انرژی فراوان کودک بیش فعال شده و همچنین میزان حواس پرتی او را کاهش می دهد.
برای موفقیت در درمان کودک بیش فعال حتماً باید درمانهای دارویی پیگیری شده و در کنار آنها از فعالیت های ورزشی استفاده کرد و به بهانه انجام این تمارین در روند درمانی بی نظمی صورت نگیرد.
بر اساس نظر پزشکان طب سنتی دو عامل گرمی و خشکی باعث افزایش فعالیت افراطی یا بیش فعالی در کودکان می شود. دو طبع صفرا و سودا عامل اصلی این اختلال محسوب شده که در صورت درمان نشدن باعث عوارض روحی و جسمی زیادی در کودک می شود مانند تاری دید، طاسی سر، یبوست، پرخاشگری، عصبانیت و دعوا های فیزیکی، افسردگی، ناامیدی و ....
از جمله راه های درمانی بیش فعالی در طب سنتی می توان پرهیزات صفرا و سودا و تمهیدات مربوط به آن ها، حجامت هر ماه، مصرف سرکه انگبین و مصرف گیاهان دارویی مانند جینسینگ کره ای، کهن دار، گل راعی و ... نام برد. برای آشنایی بیشتر با سایر روش ها و نحوه مصرف آن ها، مقاله ( درمان بیش فعالی با طب سنتی) تهیه شده که مطالعه آن پیشنهاد می شود.
برای مبتلایان به اختلال بیش فعالی، بهترین دارو و روش درمانی وجود نداشته و بسته به فرد تجویز می شود. والدین باید نسبت به کودک و اختلال او آگاهی لازم را به دست آورند تا برای درمان مناسب، بهترین روش را انتخاب کرده و از اشتباهات احتمالی نیز پیشگیری کنند.
به طور کلی داروهای بیش فعالی مانند تیغ دو لبه هستند که ممکن است در مواردی تمرکز و فعالیت های کودک را بهبود دهند و گاهی باعث تشدید علائم شوند. در اثر بخشی داروهای بیش فعالی بر کودکان عواملی مانند مقدار و زمان تجویز دارو و نحوه مصرف آن موثر است.
درمان دارویی یکی از بخش های مهم درمان این اختلال است. طبق مطالعات صورت گرفته درمان های غیر دارویی نسبت به روش های دارویی کارایی کمتر بر کنترل علائم این اختلال داشته و والدین باید در گام نخست به درمان دارویی جهت رفع اختلال بیش فعالی توجه کنند.
داروهای محرک جز مهمترین داروهای مورد استفاده برای رفع این اختلال بوده که اثر بخشی زیادی دارند و باعث کاهش فعالیت های تکانشی و بهبود توجه و تمرکز شخص می شوند. ریتالین یا متیل فنیدیت از جمله این داروها است.
زمانی که از مصرف داروهای محرک پاسخ خوبی گرفته نشود و یا فرد دچار عوارضی گردد، پزشک داروهای دیگری را تجویز می کند.
توصیه می شود که مقالات مرتبط با درمان دارویی بیش فعالی جهت افزایش اطلاعات مطالعه گردد.
اگر چه داروهایی موثری برای درمان اختلال بیش فعالی وجود دارد ولی بسیاری از خانواده ها به علت ترس از عوارض جانبی آن ها، مایل هستند که از درمان های جایگزین استفاده کنند.
یکی از روش های متداول جهت درمان، استفاده از رفتار درمانی است که برای کودکانی که فقط در تمرکز و توجه با مشکل مواجه هستند، تاثیر درمانی بیشتری دارد ولی برای سایر کودکان بیش فعال که دارای طیف شدید این اختلال هستند، استفاده از ترکیب هر دو روش دارو درمانی و مدیریت رفتار پیشنهاد می شود.
معلم و والدین جهت آموزش، تشخیص و تنظیم رفتار کودک بیش فعال تاثیر بسزایی دارند. پدر و مادرها می توانند به کودک مسئولیت های کوچک داده و در صورت مشاهده موفقیت او، پاداشی تهیه کنند که باعث افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس کودک می شود. به طور مثال می توانند از او بخواهند بر روی میز شام حداقل به مدت 15 دقیقه آرام بنشیند.
همچنین ارتباط و تعامل بین معلمان و والدین باعث می شود که خانواده ها از نحوه رفتار کودک بیش فعال در مدرسه آگاهی یابند.
طبق نتایج مطالعات اخیر، انجام فعالیت های هوازی به مدت حداقل نیم ساعت باعث افزایش تمرکز و سازماندهی افکار کودکان بیش فعال می شود. در واقع انجام فعالیت های ورزشی به تنهایی باعث درمان نشده و باید در کنار روش های دارویی به کار رود. دارو درمانی موجب می شود که کودک بیش فعالی حتی در بازی های گروهی نیز عملکرد بهتری داشته باشد.
مدیتیشن و تمرکز حواس از دیگر درمان های غیر دارویی بیش فعالی بوده که باعث می شود تمرکز کودک افزایش یافته و علائم این اختلال نیز کمتر گردد.
استفاده از رژیم غذایی مناسب و حاوی پروتئین، قندها، اسیدهای چرب امگا 3 و مواد معدنی مانند منزیم و آهن باعث تسریع روند درمانی می شود.
والدین می توانند برای آشنایی بیشتر با دیگر روش ها مانند آموزش والدین، ایمن کردن منزل، کنترل، کنترل پیشایندی، کنترل فرآیندی، کنترل پسایندی، حل مسئله، پرورش حواس پنج گانه، خودگویی، ورزش، برنامه غذایی و تنظیم نور به مقاله ( درمان بدون دارو بیش فعالی) مراجعه کنند.
روش های درمانی بیش فعالی - بدون دارو، با دارو، طب سنتی، داروهای گیاهی